เรื่องหวยนี้เป็นเรื่องที่อยู่กับคนไทยหลายๆคนมาช้านาน (รวมไปถึงคนอื่นๆในประเทศอื่นๆเช่นกัน) อย่างไรก็ดีเราเคยสงสัยกันมั้ยว่าทำไมคนเราต้องซื้อหวยกันด้วย หลายคนซื้อกันอย่างมากมายเป็นชุดๆจนดูเหมือนจะเครียดกันทุกเดือนและทั้งๆที่เสียเงินทันทีในการซื้อและโอกาสในการที่จะได้เงินกลับมาพร้อมกำไรนั้นก็มีโอกาสน้อยมากๆ
หวย 1 ใบมีเลข 6 ตัว ฉะนั้นโอกาสที่จะถูกหวยคือ 1 ในล้าน แล้วทำไมคนยังซื้อล่ะ? มันน่าสงสัยจริงๆ ซึ่งหลังจากผู้เขียนลองค้นหาข้อมูลดู ก็พบว่าเรื่องนี้ศาสตราจารย์ โรเบิตต์ วิลเลี่ยมส์ (Professor Robert Williams) ประจำวิทยาศาสตร์ทางสุขภาพและการศึกษาการเสี่ยงโชคต่างๆของมหาวิทยาลัยเลธบริจด์ แห่งอัลเบอตา (health sciences and gambling studies at the University of Lethbridge in Alberta) ได้อธิบายไว้สั้นๆ 3 ข้อ
1. ผลกระทบจากการที่คนชอบ ‘ลุ้น’ (near miss effect)
ก็คือความรู้สึกที่ตัวเองคิดว่า “เกือบถูก” ทั้งที่จริงๆแล้วมันไม่ได้ใกล้เลย ศาสตราจารย์โรเบิตต์บอกไว้ว่าแม้ว่าคนจะถูกเพียงแค่ 3 ตัว (จาก 6 ตัว) ก็จะคิดกันไปเองแล้วว่า “เกือบแล้ว!” พอรู้สึกแบบนี้ก็ติดใจอยากจะกลับไปซื้ออีก
2. สมองของมนุษย์เรายังวิวัฒนาการไปไม่ถึงความเข้าใจถึงระดับความเป็นไปได้ที่มีโอกาสที่เกิดเหตุการณ์ที่ต่ำขนาดนั้น (low probabilities – กรณีนี้ก็คือ 1 ในล้าน)
มนุษย์เรานั้นสามารถเข้าใจตัวเลขได้ในระดับนึงเท่านั้นตัวอย่างเช่นเราสามารถเข้าใจได้ง่ายๆระหว่างมด 10 ตัวเทียบกับ 100 ตัวหรือแม้แต่ 1,000 ตัวแต่ใครจะไปสนใจนับมดทุกตัวในรังหรือนับดาวเป็นล้านดวงบนท้องฟ้ากันหละฉะนั้นแล้วไม่ว่าจะมีโอกาส 1 ในล้านหรือ 1 ใน 100,000 ที่จะถูกรางวัลโดยถ้าไม่ได้หยุดคิดดีๆมันก็ดูเหมือนว่าโอกาสของทั้งสองตัวเลขนี้ไม่ได้แตกต่างกันมากนักทางความรู้สึก ดังนั้นแล้วมันก็เลยไม่ได้ทำให้คนฉุกคิดและจะเลิกซื้อหวยแม้จะมีโอกาสถูกที่ต่ำมากเช่นนั้น
3. หวยนั้นทำให้เราเกิดอคติที่จะมีความลำเอียงเข้าข้างตัวเอง (availability bias)
หากจะขยายความก็คือเรามักจะประเมินตัวเองสูงเกินไปในเหตุการณ์ต่างๆจนมีอคติว่าเหตุการณ์นั้นๆมันจะเกิดขึ้นโดยส่งผลมาจากพื้นฐานความทรงจำของเราที่เคยเจอมาในอดีต ถ้ายังงง ให้ลองนึกภาพตามว่าก่อนที่คนเราซื้อหวยก็มักจะนึกไปถึงภาพหรือความทรงจำของคนที่เคยถูกรางวัลมาแล้วในอดีต (ซึ่งมีเพียงไม่กี่คน) แต่ไม่ได้มองไปยังความจริงที่ว่าคนอื่นๆเป็นล้านคนที่เคยซื้อแล้วก็ไม่ถูกเพราะว่าคนที่ไม่ถูกรางวัลนั้นเราไม่เคยเห็นไง! เราเห็นแต่คนที่ถูก สื่อต่างๆก็มักจะลงข่าวกันอย่างทั่วหน้ามีการไปสัมภาษณ์คนถูกรางวัลด้วยซ้ำราวกับว่าเป็นผู้ทำประโยชน์อะไรสักอย่าง เช่นนี้แล้วในความทรงจำเราก็จะมีแต่ภาพคนถูกหวยทำให้คนที่ซื้อห่วยนั้นเกิดอคติขึ้นในใจว่า “มันต้องเป็นเราบ้างสิ!”
ในเมื่อมาถึงจุดนี้แล้วก็จะมีคำถามว่าแล้วคุณควรซื้อหวยมั้ย?
ถ้าตอบกันแบบเปิดกว้าง ศาสตราจารย์โรเบิตต์ก็บอกไว้ว่าก็คงแล้วแต่คน บางคนที่ควบคุมตัวเองได้แล้วเล่นเพื่อขำขันมันก็พอสนุกกันไปครั้งคราว (เพื่อนผู้เขียนคนนึงครั้งนึงเคยบอกว่าซื้อแล้วก็ฝันไปอีกครึ่งเดือน…อันนี้ก็ว่ากันไป) แต่สำหรับคนที่จริงจังกับมันมากเกินไป ให้เวลากับหวยมากเกินไป ไม่ว่าการหาซื้อตัวเลขที่ถูกใจ การนั่งเดาตัวเลข การไปขอหวยตามที่ต่างๆ การใช้เงินมากเกินไปเมื่อเทียบกับรายได้ที่หามาด้วยความยากลำบาก บางคนหมดเงินเป็นพันเป็นหมื่น (เป็นแสนผู้เขียนก็เคยเห็นมาแล้ว) เพื่อที่จะหวังรวยเร็วๆแบบนี้ก็ควรจะต้องระวังนิดนึง เนื่องจากความเป็นไปได้ที่จะถูกรางวัลนั้นน้อยมากกลายเป็นว่าการ “เก็งกำไร” ในตลาดหุ้นยังดูเหมือนว่าจะมีโอกาสมากกว่าด้วยซ้ำ
อ้างอิง:
http://www.businessinsider.com/psychological-reasons-why-we-buy-lottery-tickets-2016-1
blenlit
Hakwamroo.com
nutt
ยังซื้ออยู่ครับ